Axit béo là loại hydrocarbon mạch thẳng có chứa một nhóm chức acid ở đầu mạch. Các acid béo bão hòa không có nối đôi và thường xuất hiện trong mỡ động vật. Trong khi đó, các acid béo không bão hòa lại chứa ít nhất một liên kết đôi trong phân tử, và thường được tìm thấy trong các loại dầu thực vật và dầu gan cá.
Axit béo là gì?
Nhiều người đang lo ngại về việc sử dụng các loại chất béo và thắc mắc axit béo là gì. Axit béo là một phân tử có chứa trong chuỗi dài các axit béo cacboxylic, được tìm thấy trong chất béo, dầu ăn và các thành phần của màng tế bào. Axit béo đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các phospholipid và glycolipid, và chứa nhóm chức -COOH trong phân tử axit cacboxylic.
Axit béo xuất hiện tự nhiên trong các loại chất béo từ động thực vật và dầu ăn. Tuy nhiên, axit béo cũng có vai trò quan trọng ở bên ngoài cơ thể, được sử dụng làm chất bôi trơn trong công nghiệp, kỹ thuật chế biến thực phẩm, sản xuất xà phòng, chất tẩy rửa và trong các sản phẩm mỹ phẩm.
Tác dụng Axit béo
Axit béo có nhiều tác dụng quan trọng đối với cơ thể và các hoạt động kỹ thuật khác, bao gồm:
- Cung cấp năng lượng: Axit béo là nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể, khi được chuyển hóa thành ATP, chất năng lượng cơ bản của tế bào.
- Hình thành màng tế bào: Axit béo cũng là thành phần quan trọng của màng tế bào, giúp đảm bảo tính chất linh hoạt và chức năng của màng tế bào.
- Giúp hấp thu vitamin: Axit béo có thể giúp hấp thu các vitamin A, D, E, K, các vitamin tan trong mỡ, để cung cấp chúng cho cơ thể.
- Tác động đến sức khỏe tim mạch: Một số loại axit béo, như axit béo không no, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch khi được tiêu thụ trong lượng lớn.
- Sử dụng trong công nghiệp và sản xuất các sản phẩm khác: Axit béo còn được sử dụng trong công nghiệp, sản xuất các sản phẩm như sáp ong, xà phòng, chất tẩy rửa và mỹ phẩm.
Tóm lại, axit béo có tác dụng quan trọng đối với sức khỏe cơ thể và còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý về liều lượng sử dụng và các loại axit béo đối với sức khỏe tim mạch.
Phân loại Acid béo
Trong tự nhiên có khoảng 40 loại axit béo, trong đó loại mà cơ thể người có thể hấp thu và tận dụng chỉ có những axit béo có nguyên tử cacbon chẵn. Về mặt hóa học, căn cứ vào sự khác nhau về liên kết hóa trị của nguyên tử cacbon mà chia các axit béo ra thành 3 loại sau:
1. Axit béo no: Trong kết cấu phân tử chỉ có axit butiric trong bơ sữa.
2. Đơn axit béo không no: Trong kết cấu phân tử chỉ có 1 axit béo của liên kết đôi, như axit oleic trong dầu mỡ động vật, thực vật.
3. Đa axit béo không no: Trong kết cấu phân tử có 2 hoặc trên 2 axit liên kết đôi. Liên kết đôi càng nhiều thì mức độ không no càng cao, giá trị dinh dưỡng cũng càng cao. Như linoleic (omega 6) trong dầu thực vật.
Những axit béo không thể tổng hợp được trong cơ thể người, phải hấp thu từ trong thức ăn, được gọi là các axit béo cần thiết. Các axit béo cần thiết đều là những axit béo không no. Loại axit béo cần thiết đã được khẳng định hiện nay là axit linoleic (omega 6). Axit linolenic và axit arachidonic cũng có các hoạt tính của loại axit béo cần thiết, có thể được tổng hợp từ axit linoleic trong cơ thể người.
Loại axit béo cần thiết có nhiều công dụng sinh lí trong cơ thể. Các axit béo cần thiết đã biết là thành phần quan trọng tạo nên màng tế bào, khi bị thiếu sẽ ảnh hưởng đến chức năng của màng tế bào; khi trẻ nhỏ bị thiếu sẽ gây ra bệnh eczema, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển. Các axit béo cần thiết còn có liên quan đến sự chuyển hóa cholesterol, sự sinh ra các tế bào tinh dịch và sự hợp thành hoocmon tuyến tiền liệt. Do nó có thể thúc đẩy sự chuyển hóa cholesterol ngăn không cho mỡ lắng đọng trong gan và trong thành động mạch, cho nên sẽ giúp ích cho việc phòng ngừa các bệnh về tim mạch (chủ yếu là bệnh động mạch vành); những người mắc các bệnh về tim mạch nên tích cực lựa chọn những thức ăn có chứa hàm lượng axit béo cần thiết cao.
Nhưng không nên hấp thu quá nhiều các đa axit béo không no hoặc các axit béo cần thiết.
Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện thấy: các đa axit béo không no trong quá trình chuyển hóa trong cơ thể, ở các liên kết đôi không no trong kết cấu của chúng sẽ xảy ra các phản ứng peoxit hóa, sản sinh ra các peroxidlipid, đây là một loại gốc tự do, là một trong những nhân tố nguy hiểm thúc đẩy sự suy lão và phát sinh chứng ung thư. Cho nên trong sinh hoạt thường ngày vừa phải tránh dùng mỡ động vật quá thừa, lại vừa phải tránh dùng dầu thực vật quá nhiều.
Thực phẩm chứa nhiều axit béo
Axit béo có nhiều trong bơ sữa, mỡ động vật và thực vật, có nhiều trong gan cá và các động vật biển, dầu cá, quả óc chó, bơ, cá hồi, cá thu, trứng, dầu hoa anh thảo, dầu hạt dẻ…
